خلبان یا پیاده نظام

در کودکی، همیشه برای من این سوال/ابهام مطرح بوده که علیرغم وجهه (یا ژست) خلبانهای جنگی، که خیلی شیک و تمیز سوار هواپیما میشوند، میروند و از دور بمباران میکنند و برمیگردند، البته گاهی هم بر نمیگردند، چرا و با چه انگیزه ای ممکن است کسی علاقمند باشد که در پیاده نظام یک ارتش خدمت کند؟ پیاده نظامی که از نزدیک درگیر میشود، شانس صدمه اش خیلی بالاست، گاهی یا باید بکشد یا کشته شود و …. چه جذابیتی دارد؟

نشانه اش این بود که وقتی در بین همکلاسی ها (در اوایل دهه 50 شمسی) از سوی مدرسه نظر سنجی شد که چه شغلی را دوست دارند، رده های اول تا سوم به مهندسی کامپیوتر، خلبانی و پزشکی تعلق یافت و پیاده نظام اصلاً ذکر نشد!

از امروز میگذرم که هواپیما ها هم بدون سرنسین شده اند، اما واقعاً دشواری کار پیاده نظام همیشه برایم تردید ایجاد کرده که چرا؟ از سوی دیگر، نمیفهمیدم که چرا ارتشها این قدر هزینه برای پیاده نظام میکنند؟ از تجهیزات و پشتیبانی تا درمان و رسیدگی؟

اکنون وقتی به سازمانها نگاه میکنم، همان خلبانها و همان پیاده نظام را می بینم. خلبانهایی که خیلی شیک و گهگاه، میآیند، وضع موجود سازمان را بمباران میکنند، ایده های ناب و تازه و جذاب میدهند و میروند. با چند گلوله که از خیلی دور شلیک میکنند، استحکامات موجود را نابود میکنند و میروند در پایگاهشان فرود میآیند. و پیاده نظامی باید بیاید و این خرابه های را فتح کند، سامان دهد و این سرزمینهای سوخته را باز به سرزمینهای قابل زیست، تبدیل کند. حالا فکر میکنم که کم کم دارم نقش پیاده نظام را میفهمم و میدانم که چرا اینها این قدر مهم هستند…

سازمانها به خون تازه، به ایده های جدید، به شجاعتی که آنها را از وضع موجود جدا کند، نیاز دارند، وگرنه در بهترین حالت در خوب بودن گیر میکنند و هرگز عالی نمیشوند. اما نیروئی هم لازم است که ویرانه های وضع موجود را دوباره بسازد، آنچه از وضع موجود خوب و لازم است را در مقابل حمله هوائی و از بالای خلبانهای سازمانی حفظ کند، به آنها “گرا” بدهد که کجا را “بزنند” و کجا را نزنند وگرنه این خلبانهای سازمانی هیچ واهمه ای ندارند که همه چیز را در وضع موجود سازمان، نابود کنند، حتی استحکامات خودی را!

کمی با خودتان فکر کنید. شما خلبان سازمان هستید یا پیاده نظام؟ شما اهل ایده پردازی و ریختن انبوه ایده های خوب در سازمان هستید، یا از آنها که این ایده ها را میگیرد و تبدیل به کار و پروژه و درآمد میکند؟ این هر دو، خیلی خوب و لازم هستند. اما نکته این است که سازمان به هر دو نیاز دارد. هم خلبان و هم پیاده نظام.

خلبانها که به نظرم در دسته High D ها هستند، از هیچ چیز ابا ندارند و به خوبی دنیاهای جدید را به سازمان نشان میدهند. اگر پیاده نظام که به نظرم نماد High C ها و High S ها هستند، در سازمان نباشند، از “عملیات” خلبانها، چیزی جز انبوهی از خرابه ها باقی نخواهد ماند. سازمانهای کمی مسن تر به خوبی این را دریافته اند که فقط خلبانهای تیزپرواز و شجاع نمیتوانند سازمانها را به نقطه مناسبی برسانند و چه بسا سازمان را از وضعیتی هم که هست دور میکنند و شاید سبب نابودی داشته های سازمانی شوند.

سازمانها توان خود را میشناسند، میدانند که از دیدگاه مدل بلوغ نوآوری و .. کجا هستند. میدانند که مثلاً نمیتوانند در ماه 4 ایده را به اجرا ببرند، لذا مجبور میشوند اجازه پرواز خلبانها را محدود کنند، مثلاً مناطق “پرواز ممنوع” ایجاد کنند و نگذارند خلبانها در آن محدوده پرواز کنند. در سازمانهای ما معمولاً پیاده نظام اثر بخش هم کم است. کسانی که بتوانند و بخواهند که از ایده های جدید استفاده کنند. برخی از پیاده نظامهای ما، ترجیح میدهند که دل به محدودهای تصرف شده خوش کنند و در همانها حاکمیت و تسلط خود را توسعه دهند. این همان کنج راحتی است، به نوعی.

سازمان برای آنکه به خلبانها اجازه دهد که پرواز کنند، باید پیاده نظام را هم تقویت کند که بخواهد بسازد و تصرفاتش را توسعه دهد، وگرنه یا خلبان ذوق پرواز را از دست خواهد داد، یا حملات خلبان متوجه جائی میشود که نیروهای خودی در آن مستقر هستند.

اینجاست که به زیبائی و ضرورت وجود تیپهای مختلف رفتاری، با نیازها و ارزشهای متفاوت و گاه متناقض در سازمان، آشکار میشود.

سخت است، تامین نیاز خلبانها، حفظ انگیزه پیاده نظام و تامین حقوق و مواجب و هزینه های سازمان، همه با هم و به طور همزمان. واقعاً سخت است. و این است نقش مدیران و رهبران سازمانها که جمع اضداد را با هم و در کنارهم در راستای منافع سازمان به کار میگیرند.

راستی شما خلبان هستید یا پیاده نظام؟ و در هر یک که هستید، چقدر شرایط را برای انگیزش طرف دیگر فراهم میکنید؟ مدیر سازمانتان این میان چه میکند و چطور به نیازهای شما توجه میکند؟ داستانی است این مدیریت سرمایه های انسانی ..

سربلند باشید