نقد پرانی

نقد کردن یا بازخورد دادن یک هنر است. هنری که برای همه ما در تمام عرصه ها جدا لازم است. فرقی ندارد که مدیر باشیم یا کارمند، باید یاد بگیریم، تاکید میکنم که باید آموزش ببینیم و یاد بگیریم که نقد کنیم. باید حرف بزنیم، نباید به جای دیگران فکر کنیم، آنها را بدون محاکمه محکوم کنیم و طلبکار شویم. اما نقد کردن هم شرایطی دارد که باید به آن توجه کنیم.

وقتی نقد ساختار و هدف نداشته باشد، نتیجه ای هم نمیتواند داشته باشد. مهمترین نکته ای که باید به آن توجه کنیم،‌ آن است که فرد نقد شونده را از نقد پذیری و تقاضای نقد، پشیمان نکنیم. باید به او فرصت بهبود بدهیم، نباید چنان به همه وجود و کارهای او حمله کنیم که او را در موضع “حمله یا مقاومت تدافعی” قرار دهیم. به قول خودمان نباید طرف را در گوشه دیوار قرار دهیم.

شما واقعاً در نقد کردن به این موضوع توجه میکنید؟

قبلاً در مورد هنر بازخورد دادن نوشته ام، که با استقبال خوبی هم مواجه شد. وقتی سیستم یا فردی را مورد انتقاد قرار میدهیم، باید مراقب باشیم که طرف را از زندگی سیر نکنیم، در عین حال به او راه جبران کاشتی ها را نشان دهیم و برای این جبران به او انگیزه بدهیم. وقتی تمام کارها را مورد تهاجم قرار میدهیم، چه انتظاری داریم؟ وقتی تمام کاستی های یک سیستم را بر سر یک نفر خراب میکنیم، انتظار داریم که او چه عکس العملی نشان دهد.

وقتی نقدی داریم، خوب است خود را به جای طرف مقابل قرار دهیم و ببینیم که ما اگر بودیم در مواجهه با این نقد چه میکردیم؟

فرض کنید مدیر شما در ابتدای سال به شما میگوید که بیائید با هم حرف بزنیم، بیائید عیبهای مرا به من بگوئید. شما چند صفحه برایش مینویسید،‌از ایرادهای دستشوئیهای سازمان که بهداشتی نیست، تا هزینه غذا، وضع ایاب و ذهاب، اشکالات قانون کار، برخورد مامور نگهبانی ورودی سازمان، کندی سرعت تایپ منشیها، خرابی و کهنگی تجهیزات، گرانی و … را برایش فهرست میکنید، راستی چه انتظاری دارید؟ از خودتان بپرسید که دنبال چه هستید؟ او دقیقاً باید چه کند؟

منظورم این نیست که ایرادهای شما نامربوط است، منظورم این است که قصد از بازخورد دادن چه بوده است؟

به نظر من هر نقد در پی آن است که ایرادی را رفع کند، برای رفع ایراد حتما یک برنامه عملیاتی و اجرائی (Action Plan) لازم است. آیا میتوان برای تمام موارد یک سازمان در یک گام یک برنامه عملیاتی اثربخش تهیه کرد؟ مدیر برای اقدام بر اساس آن نقدها به یک برنامه عملیاتی قابل اجرا در زمان مشخص میرسد؟

همیشه باید یادمان باشد که ما در سازمان در حال کار هستیم، پس توافقی ولو نانوشته بر سر “اکثر” شرایط با سازمان داریم. اگر نداریم و مانده ایم، کار خود ما هم قابل انتقاد است. چند روز پیش یک راننده جوان و بسیار فهیم تاکسی ویژه راه آهن به من میگفت که وضع تاکسی های داخل شهر خیلی از ما بهتر است، پرسیدم که چرا نمیرود داخل شهر کار کند،‌گفت به اینجا عادت کرده ام. این عادت برای او یک مزیت است، او فعالیت در یک بازار محدود و مشخص تر را به رقابت در محیط آزاد بیرون، ترجیح داده است، پس این یک انتخاب است. در سازمان هم همین وضع برقرار است.

من ساختار یک انتقاد سازنده را مثلاً اینطور میبینم:

• وضع رعایت بهداشت در سازمان خوب نیست، انتظار من از مدیریت آن است که بخشی از امور اداری را موظف به کنترل و نظارت بر امور بهداشتی،‌ مانند دستشوئیها،‌محل صرف غذا، فضاهای عمومی سازمان نماید. این جبنه علاوه بر سلامت کارکنان، بر ارزیابی مراجعین از سازمان ما هم تاثیر دارد.
• شرایط پرداخت حق الزحمه های مناسب نیست و نظم کافی ندارد. با درک شرایط مالی شرکت، انتظار من این است که پرداختها نظم بیشتری داشته باشند تا همکاران بتوانند بر گردش مالی خود مدیریت کنند و بخشی از انرژی آنها صرف این نگرانی ها نشود.
• زمان قابل ملاحظه ای از تولید گزارشها و خروجی هایی که باید ارائه شوند، در بخش تایپ تلف میشود. به نظر میرسد که با برگزاری دوره های آموزشی کوتاه مدت، بتوان مهارت همکاران در این بخش مهم را ارتقا داد. در صورت موافقت مدیریت،‌من هم میتوانم در یافتن چنین دوره هایی و برآورد زمان و هزینه استفاده از آنها کمک کنم.
• با توجه به شرایط اقتصادی انتظار من از مدیر بخشی که در آن کار میکنم، توجه به مشکلات اقتصادی همکاران و پیگیری این امور در سطح مدیریت ارشد شرکت است. اطلاع رسانی در این زمینه بسیار سودمند خواهد بود.

با این شیوه،‌ برای مدیر یک برنامه عملیاتی تصویر میشود،‌میداند که چطور میتواند شما را راضی تر کند، شاید خود شما را مامور رسیدگی و کمک در برخی از این امور کند و شما هم بتوانید بخشی از توانمندیهای خود را نشان دهید.

به نظرم نقد سازنده، خیلی مفید است، اما در اثر بخشی فرافکنی ها و سرکوفت زدنهای بی هدف، تردید جدی دارم. بیائید در سال نو، شیوه انتقاد از هم هم را بازنگری کنیم و نگاهمان به این مقوله مهم را هم نو کنیم.

سربلند باشید