تفریح و لذت در کار – تصادفی یا هدفمند

مدتهاست و البته این روزها بیشتر، به مسئله شادی، لذت بردن و تفریح در کار توجه شده و میشود. اینکه شاد بودن در کنار کار کردن و لذت بردن ا زکاری که انجام میدهیم، چقدر خوب است و اینکه گناه نیست اگر وقتی کار میکنیم لذت هم ببریم. اینها واقعیت هستند. اما گاهی ممکن است اینطور فکر کنیم که شادی و لذت در کار چیزی است که باید خودکار اتفاق بیفتد. این نوشته در مورد همین موضوع است : لذت و تفریح در کار اتفاقی است؟

لذت بردن از محیط کار و به نظرم در هیچ محیط دیگری، خود به خود و اتفاقی رخ نمیدهد. از دیدن یک دوست و تصادفها که بگذریم، شادی و لذت، هیچگاه تصادفی نیست. خوب است همینجا توضیح دهم که منظور من از لذت و شادی در این نوشته معادل کلمه Fun در لاتین است.

حتما شما بهتر از من میدانید که در این حوزه کارهای تحقیقاتی انجام شده و این تحقیقات برای کاربرد همین موضوع تفریح، مفرح بودن و لذت بردن در حوزه های مختلف است. در حوزه استفاده از بازی در امور کاری و آموزشی، یکی از مبانی موفقیت، همین توجه به شادی و لذت بردن و تامین آن است. در این حوزه یک اصل اولیه وجود دارد آن هم این است که به شاد بودن و لذت بردن باید فکر کرد و باید آن را طراحی کرد. و این موضوعی است که برایم جالب است و دستمایه اصلی این نوشته است.

برای تامین این شادی/لذت و برای طرح موفق آن هم مدلهایی هست که چندی قبل بنا به ضرورتی با چند نمونه از آنها آشنا شدم و اندکی آنها را کاویدم. یکی از این مدلها که ساده ترین آنهاست (و من عاشق سادگی هستم) مدل مربوط به خانم Nicole Lazzaro (xeodesign.com) است که شادی و مفرح بودن را به 4 دسته تقسیم بندی میکند. این چهار دسته عبارتند از :

شادی و لذت ساده (Easy Fun)

شادی و لذت سخت (Hard Fun)

شادی و لذت با مردم یا مردمی (People Fun)

شادی یا لذت جدی (Serious Fun)

شاید شما هم مثل من در ابتدا از ترکیب شادی سخت، متعجب شده باشید. آن چه جور شادی ای است که سخت است؟ با خواندن توضیحات این مدل که شما را هم به مطالعه آن تشویق و دعوت میکنم، متوجه میشویم که در کنار شادی و لذتهای ساده (سهل الوصول شاید بهتر باشد اما دوست دارم فارسی تر باشد)، که با گپ زدن و قدم زدن و تماس با یک دوست و …. فراهم میشود، شادی و لذت سخت حالت خوبی است که از حل یک مشکل، غلبه بر یک تنبلی، تحقق یک هدف یا آرزوی تاخیر شده و .. به آدم دست میدهد. کمی اگر فکر کنید حتما نمونه ای از این شادی را در خود خواهید یافت.

به همین ترتیب شادی و لذت مردمی، حالتی است که شما از یک فعالیت اجتماعی تجربه میکنید، مثل جمع آوری زباله ها از کوهستان یا بیابان، و این همان شادی است که تماشاگران کره ای را وادار میکند که در پایان بازی، شادی ساده خود را (تماشای فوتبال) با یک شادی یا لذت مردمی (جمع آوری زباله ها) تکمیل کنند و توسعه دهند. آنها از اینکه کار مفیدی میکنند، لذت یبرند. نهایتاً شادی و لذت جدی، لذت و حس خوبی است که شما از انجام کارهای جدی، یا به عبارتی از جدیت داشتن در راستای یک هدف تجربه میکنید. من گمان میکنم که همین لذت است که نام دیگرش انگیزه است. این یک برداشت کاملاً شخصی است.

همه اینها شادی و لذت بخش هستند. البته مدلهای پیچیده تر، سرفصلها و انواع دیگری از شادی و لذت را ارائه میدهند. اما به نظرم در حد موضوع ما همین مدل ساده کافی است.

موضوع اصلی بحث من این است که اگر صحبت از شادی و لذت در سازمان میشود، اینکه در سازمان فضای خوبی برای صرف چای داشته باشیم (شادی ساده و شادی مردمی) خیلی خوب است. به همین ترتیب اگر به همکاران چالشهایی ارائه کنیم که بتوانند حل کنند یا برای حل آن تلاش کنند، این هم خوب است و نوعی شادی و لذت بردن محسوب میشود. نکته مهم این است که این شادیها و لذت بردنها و انگیزه داشتنها خود به خود حاصل نمیشوند، این ما هستیم که باید این شادیها را طراحی و برنامه ریزی کنیم. این طراحی میتواند با قرار دادن همکاران در مسیر چالشهای کاری باشد.

به این ترتیب، اتاق فکر در سازمان، کمک به شادی و لذت بردن است و بعداً تعطیل کردن آن اتاق و تبدیل کردنش به یک انبار متروکه، نابود کردن این شادی و لذت است. شادی و لذتی که میتواند به حل برخی مشکلات سازمان هم کمک کند. حالا شاید شکل و شمایل فضای کار گوگل، آن صندلیهای عجیب و غریب، آن رستورانها، آن فضای گفتگو با همکاران را بهتر درک کنیم و بدانیم که این هزینه ها، بی دلیل و نسنجیده نیستند.

چقدر جالب است داستان انسانها، از هر راهی که میروی، که تعداد راهها هم البته زیاد و به تعداد انسانهاست، تقریباً همیشه به یک سری سر نخ ثابت میرسیم. این شادی و لذت جدی، این شادی لذت سخت، این قرار دادن همکاران در مسیر چالشهای سازمانی، به نظرتان شبیه همان مشارکت دادن همکاران در کارها نیست؟ این همانی نیست که در مدلها و سرفصلهای دیگر هم به آن اشاره شده است؟

به نظر میرسد اقدامات خوب، همه یک ریشه مشترک دارند، آدمها را ببینیم، آنها را مشارکت دهیم، بگذاریم تجربه کنند و یاد بگیرند. چه همکار باشند و چه فرزند، فرق چندانی ندارد.

شما برای شادی در سازمان، چه کرده اید و نگاهتان به این مسئله چیست؟ لذت بردن از کار را طراحی کرده اید؟

سربلند باشید